Postument upamiętniający mieszkańców poległych na I wojnie światowej postawiony został w 1923 r. Z tej okazji 13 maja odbyło się jego uroczyste odsłonięcie. Tego dnia, pod przewodnictwem kierownika dziedzickiej szkoły – Johanna Drehslera, wyruszył pochód, w którym udział wzięli mieszkańcy Smolarni i Dziedzic (w tym samym dniu odsłonięty został również dziedzicki pomnik). Odsłonięcia pomników dokonał ówczesny proboszcz parafii, ks. Anton Boeger (1863-1926), który przy tej okazji wygłosił w Dziedzicach uroczyste przemówienie, a w Smolarni odmówił podniosłą modlitwę ku czci poległych mieszkańców. Ponadto pod każdym z pomników uczennica Maria Drehlser recytowała podniosły wiersz, a uczniowie – Howanietz w Dziedzicach i Joseph w Smolarni – apelowali do zgromadzonych osób, o pamięć o poległych mieszkańcach.

Na zakończenie uroczystości odśpiewano hymn narodowy, po którym przydźwiękach muzyki, wszyscy udali się do Smolarni na położoną pod lasem łąkę, gdzie odbyły się zawody sportowe. Na dzień prowadzonych uroczystości łąkę tę udostępnił hrabia Tiele-Winckler z Mosznej, który ufundował również kwiaty z moszeńskiego ogrodu, którymi udekorowano nowo wybudowane pomniki. Późnym wieczorem mieszkańcy bawili się przy dźwiękach muzyki granej przez miejscową orkiestrę, która jeszcze przez wiele godzin bawiła przybyłych na zabawę mieszkańców i gości.

W zawodach sportowych wzięły udział drużyny z miejscowości: Biała, Dziedzice, Głogówek, Ligota Prószkowska, Łącznik, Moszna, Przechód, Racławiczki, Strzeleczki, Ścigów, Wilków i Zielina. Rywalizowano w czterech dyscyplinach sportu: w fistbalu1, w piłce nożnej, palancie i w grze nazywanej Trommelball2. Wyniki poszczególnych konkurencji przedstawiały się następująco:

  • Fistbal: Zielina – Ligota Prószkowska (25:7), Strzeleczki I – Biała (63:43), Racławiczki I – Głogówek (53:48), Zielina-Moszna I – Dziedzice I (31:30), Przechód – Łącznik (74:55), Ścigów – Łącznik (47:18), Przechód – Zielina-Moszna II (48:22), Biała – Racławiczki II (34:31), Dziedzice II – Strzeleczki II (39:30).
  • Palant: Dziedzice – Ligota Prószkowska (72:12), Racławiczki – Dziedzice (28:16).
  • Piłka nożna: Zielina-Moszna – Wilków (8:1), Biała – Strzeleczki (3:2).
  • Trommelball: Zielina-Moszna II – Przechód (104:97), Strzeleczki – Zielina-Moszna I (139:115)3.

Tablica z listą 22 mieszkańców (19 ze Smolarni i 3 z Serwitutu) poległych w czasie I wojny światowej sygnowana jest napisem „Den Im Weltkrieg 1914-1918 gefallen Helden! Gemeinde Pechhütte mit Servitut!” (Bohaterom poległym w wojnie światowej 1914-1918! Gmina wiejska Smolarnia z Serwitutem!).

Rozbudowa pomnika

W latach 90. XX w. zostały podjęte działania mające na celu upamiętnienie poległych na II wojnie światowej mieszkańców Smolarni i Serwitutu. Do istniejącego postumentu dorobione zostały dwie boczne tablice z listą mieszkańców poległych na frontach II wojny światowej.

W listopadzie 2014 r. miała miejsce gruntowna renowacja obiektu, podczas której w trakcie prac odnowione zostały: tablica z wykazem mieszkańców poległych na I wojnie światowej, dwie tablice z wykazem mieszkańców poległych na II wojnie światowej, a także sam postument, który został oczyszczony.

Zdjęcia obiektu

Pomnik w Smolarni krótko po jego rozbudowie w latach 90. [Zbiory prywatne: rodzina Brylla, Niemcy]
  1. Fistball lub Faustball – jest to gra wywodząca się ze starożytnego Rzymu, która największą popularnością cieszy się w takich krajach jak Niemcy czy Austria, a poza Europą m.in. w Brazylii. W grze biorą udział drużyny liczące po 5 zawodników. Gra łączy w sobie elementy tenisa i siatkówki, jakimi są krosowe odbicia piłki (tenis) i rozgrywanie oraz przebijanie jej przez siatkę (siatkówka). Piłka może odbić się od ziemi, co najwyżej jeden raz, po czym musi być odbita pięścią lub otwartą dłonią na drugą stronę boiska lub podana (maks. 2 wymiany) do zawodnika z tej samej drużyny. Jeśli piłka dotknie podłoża kilka razy bądź, gdy wyjdzie poza linię końcową boiska punkt zdobywa zespół inny od tego, który ten błąd popełnił. (Źródło: www.wikipedia.org/wiki/Fistball.
  2. Nie znaleziono polskiego odpowiednika nazwy tej gry. Nie wiadomo również o jaką dyscyplinę sportu tutaj chodzi.
  3. Chronik der Gemeinde Sedschütz, s. 115.