Aby przedstawić historię jakiejkolwiek miejscowości położonej na Śląsku niezbędne jest choćby krótkie zobrazowanie ogólnej historii samego Śląska, jako obszaru, który w przeciągu wieków zmieniał swoją przynależność państwową oraz Śląska, jako regionu wielokulturowego związanego z wpływami kultury czeskiej, niemieckiej i polskiej.

Poniższy tekst pochodzi z monografii Smolarni, w której w jednym z rozdziałów opisano historię Śląska. Osoby zainteresowane szczegółową bibliografią zachęcam do pobrania pliku „Historia Śląska„, gdzie w przypisach podano wszystkie źródła.

Pochodzenie nazwy Śląsk

Niemiecki kronikarz Thietmar biskup Merseburski na początku XI w. przy okazji opisu obrony Niemczy, pisał: „Gród ten [tj. Niemcza] leży w kraju Ślężan [in pago Silensi], który nazwę tę otrzymał niegdyś od pewnej wielkiej i bardzo wysokiej góry [tj. Ślęży]”. Co ciekawe w XVIII w. znano dziewięć możliwości interpretacji nazwy Śląsk. Żyjący na przełomie XV i XVI w. Konrad Celtes uważał, że nazwa Śląsk pochodziła od dopływu Odry zwanego „Slesus”. Na początku XIX w. do tej interpretacji nawiązał również Jerzy Samuel Bandtkie.

Z kolei w 1830 r. niemiecki badacz Ignatz Imsieg przedstawił teorię, według której nazwa Śląsk wywodzi się od nazwy plemienia germańskiego, mianowicie Silingów i takie stanowisko zostało zaakceptowane zarówno przez naukę niemiecką, jak i słowiańską i w zasadzie obowiązywało aż do czasów międzywojennych, kiedy to hipoteza ta została zakwestionowana przez polskich naukowców.

Żyjący w XX w. wrocławski badacz Stanisław Rospond analizując najdawniejsze łacińskie nazwy Śląska zauważył, że w najstarszych XII- i XIII-wiecznych dokumentach nazwę dzielnicy zapisywano w formie Slesia, Slezia, Zlesensis, a więc mającej starosłowiański źródłosłów ślęg oznaczający wilgoć i wodnistość. A mające związek z Silingami określenia Silesia, Silensis i podobne pojawiły się znacznie później. Do tego stwierdzenia przychylił się również niemiecki profesor Jürgen Udolph.

Według tej teorii nazwa Śląsk nie ma ani germańskiego, ani słowiańskiego rodowodu. Zdaniem J. Udolpha rdzeń nazwy Ślęza, od której przyjęło się określenie Śląsk, pochodziłby od indoeuropejskiego Sil– oznaczającego morze czy też jezioro. Natomiast sufiks –ing w wyniku przekształceń nazw w językach wschodniej Europy dał końcówkę –ęza.

Wielka wędrówka ludów

Na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. na Śląsku pojawiła się pochodząca z Czech kultura łużycka, która swoją nazwę wzięła od odkrytych w 2. połowie XIX w. na terenie ziemi łużyckiej licznych ciałopalnych cmentarzysk, charakterystycznych dla tej kultury. Szczytowy jej rozwój przypadł na początek epoki żelaza (700-400 r. p.n.e.). W późniejszym okresie na Śląsk zaczęły napływać obce kultury: Scytowie, Celtowie i plemiona germańskie (IV-VI w. n.e.), takie jak Gotowie i Wandalowie.

Z tych ostatnich najliczniej na ziemiach Śląska reprezentowane były plemiona Silingów i Hasdingów. Wandalowie pochodzili ze Skandynawii i przemieszczali się na południe, ku Morzu Czarnemu. Po plemionach germańskich na Śląsku pojawiły się plemiona słowiańskie. Jednak nie wiadomo czy ludność ta była pochodzenia autochtonicznego, czy przeważały tutaj raczej plemiona przybyłe w okresie wielkiej wędrówki ludów.

W VIII-IX w. następuje wzrost liczby ludności plemiennej. Na przełomie IX i X w. obszar Śląska zamieszkiwało już kilka plemion. Byli to: Ślężanie, którzy zamieszkiwali okolice środkowej części Dolnego Śląska oraz góry Ślęży, Dziadoszanie – na północy, nad dolnym Bobrem i Odrą, Opolanie – na obu brzegach Odry w okolicy Opola, Bobrzanie – nad środkowym i górnym Bobrem, Trzebowianie – w rejonie dzisiejszej Legnicy oraz Gołęszyce – między górną Odrą i górna Wisłą oraz w Kotlinie Opawskiej. Nie do końca pewna jest natomiast lokalizacja plemienia o nazwie Głupczyce, które zamieszkiwało prawdopodobnie w rejonie Głubczyc.

Pod koniec IX w. Śląsk znalazł się w obrębie ekspansji państwa wielkomorawskiego (Wielkie Morawy). Ekspansja morawska na obszar Śląska odbyła się najprawdopodobniej w dwóch etapach. Pierwszy z nich obejmował objęcie Małopolski i Górnego Śląska, a drugi zajęcie Dolnego Śląska. Tym oto sposobem w latach 875-885 książę Świętopełek, władca państwa wielkomorawskiego z dynastii Mojmirowiców, podporządkował sobie Górny i Dolny Śląsk.

Na początku X w., po upadku Wielkich Moraw (w 907 r.), powstało państwo Czechów, w którego skład wszedł także Śląsk.  Czesi uznali się lennikami Rzeszy niemieckiej. W 929 r. złożyli hołd królowi Niemiec Henrykowi I, a w 950 r. – Ottonowi I. W 966 r. Mieszko I przyjął chrzest, a rok wcześniej ożenił się z Dobrawą (zm. 977 r.), siostrą czeskiego księcia Bolesława I. Po jej śmierci Mieszko I ożenił się z saską księżniczką Odą. Dzięki temu w 990 r. mógł, korzystając z wojskowej pomocy cesarzowej Teofano odebrać swojemu szwagrowi Bolesławowi czeskiemu Śląsk. Następcą Mieszka I był Bolesław I Chrobry, który po śmierci cesarza Ottona III (1002 r.) wmieszał się w walki dynastyczne w Niemczech, zajął Milsko i Łużyce.

Po śmierci Bolesława Chrobrego w 1025 r. jego następca – Mieszko II, zastał Polskę całkowicie skłóconą z sąsiadami. W 1031 r. król Niemiec Konrad II i książę ruski Jarosław Mądry wspólnymi siłami uderzyli na Mieszka II. Niemcy zajęli Milsko i Łużyce, Rusini Grody Czerwieńskie, Czesi Morawy, a Węgrzy Słowację. Spór o Śląsk pomiędzy Polską a Czechami z X-XII w. kończył zawarty w 1137 r. w Kłodzku układ pokojowy pomiędzy księciem Polski – Bolesławem Krzywoustym i księciem Czech – Sobiesławem. Na mocy tego porozumienia Czechy zrzekły się większej części Śląska i trybutu z prowincji (tj. daniny składanej zwycięskiemu władcy przez władcę podbitego państwa).

Rozbicie dzielnicowe

Po śmierci polskiego księcia Bolesława III Krzywoustego w 1138 r., władzę nad Śląskiem sprawował jego najstarszy syn Władysław II (1105-1159). Pozostali synowie otrzymali w dziedziczne władanie jedną dzielnicę. Jednak po śmierci Bolesława od razu zaczęły się wewnętrzne walki pomiędzy braćmi. Władysław od samego początku spotkał się z oporem młodszych braci, którzy nie chcieli uznać jego zwierzchnictwa. Doprowadziło to do tego, że zwrócił się on o pomoc do króla Niemiec – Konrada III. Tym samym w 1146 r. na Śląsk ruszyła wyprawa, która miała pomóc Władysławowi odzyskać władzę w państwie i dziedziczną dzielnicę Śląska, z której został wypędzony. Jednak wyprawa ta nie przyniosła skutku. Władysław, zwany później Wygnańcem, aż do śmierci pozostał na wygnaniu w Niemczech.

W późniejszym czasie Władysław jeszcze raz próbował odzyskać władzę nad Śląskiem, jednak również i tym razem bez powodzenia. Tak oto Śląsk pozostał we władaniu Bolesława Kędzierzawego – młodszego brata Władysława. W 1163 r. Śląsk został podzielony pomiędzy dwóch najstarszych synów Władysława. Bolesław I Wysoki otrzymał cały Dolny Śląsk (z Opolem i Lubuszem), a Mieszko I, zwany Plątonogim, kasztelanię cieszyńską i raciborską. Przez kolejne lata następował dalszy podział Śląska na dzielnice, przez co śląscy książęta byli coraz bardziej osłabieni.

Pod koniec XII w. Śląsk był tak rozdrobniony, że stawał się coraz bardziej osłabiony. Mimo, iż na przestrzeni lat drobne księstwa Śląskie łączyły się, to ostatecznie rozpadały się one na jeszcze mniejsze. W XIV w. na samym Dolnym Śląsku było 17 małych księstw. Ich przywódcy zamiast się łączyć i wspólnie bronić przed nieprzyjaciółmi, waśnili się między sobą i napadali wzajemnie. Doprowadziło to do tego, że coraz bardziej osłabieni książęta zostali zmuszeni do złożenia hołdu królowi czeskiemu. Pierwszym, który poddał się zwierzchnictwu Czech był książę wrocławski Henryk VI, który uczynił to w 1324 r. W roku 1327 w jego ślady poszli wszyscy książęta górnego Śląska, dwa lata później to samo uczynili książęta Dolnego Śląska. Tylko książę Głogowa i Żegania – Przemko, oparł się propozycjom królewskim mówiąc: „Wolę, jako samodzielny pan i książę, z kijem żebraczym opuścić Śląsk i być wolnym, niż sprzedać moją swobodę, stać się księciem zależnym i służyć obcemu królowi”. Jednak po śmierci Przemka, jego następcy podobnie jak pozostali książęta poddali się zwierzchnictwu Czech.

Ostatnim etapem oderwania się Śląska od Polski był rok 1339, kiedy to 9 lutego król polski Kazimierz Wielki, na mocy dokumentu wystawionego w Krakowie zrezygnował z wszelkich pretensji do księstw wymienionych w układzie trenczyńskim i zrzekł się Śląska „po wsze czasy”. Tym sposobem Śląsk przeszedł z panowania polskiego do państwa czeskiego.

Od Habsburgów po Prusy do państwa polskiego

W 1526 r. Śląsk, jako część Czech przeszedł pod panowanie Habsburgów, a tym samym znalazł się pod władzą austriacką. W roku 1740 król pruski Fryderyk II uderzył zbrojnie na Śląsk i w dwuletniej wojnie zdobył go dla siebie. Na mocy traktatu wrocławskiego z 1742 r., Śląsk przeszedł pod panowanie Prus.

W 1871 r. Prusy stały się częścią zjednoczonych Niemiec, które dzięki zwycięstwom militarnym i sukcesom w polityce zagranicznej rozpoczęły imponujący rozwój gospodarczy nowopowstałej II Rzeszy. W latach 1914-1918 Europę ogarnęła I wojna światowa, której skutkiem było m.in. przyłączenie do nowopowstałego państwa polskiego 1/3 powierzchni terytorium ówczesnego Górnego Śląska. Spór o przynależność terytorialną Śląska stał się w późniejszych latach zarzewiem walk i konfliktów w postaci trzech powstań śląskich w latach 1919, 1920 i 1921. W międzyczasie – 20.03.1921 r. – na Śląsku odbył się plebiscyt, którego wyniki miały zadecydować o jego dalszej przynależności do państwa niemieckiego lub polskiego.

Ostatecznie za Polską opowiedziało się około 40,3% głosujących, a za Niemcami 59,7%. W granicach Niemiec pozostało 2/3 powierzchni plebiscytowej, pozostała część przypadła Polsce. Ostatecznie w październiku 1921 r. państwa zachodnie dokonały podziału Górnego Śląska w wyniku, którego Niemcy uzyskały 7.794 km2 (71%) powierzchni całego terenu plebiscytowego, a Polska 3.214 km2 (29%).

Przez kolejne kilkanaście lat mieszkańcy Śląska mogli odetchnąć od wojennej zawieruchy i konfliktów. Jednak nie na długo. Już we wrześniu 1939 r. rozpoczęła się – trwająca ponad 5 lat – II wojna światowa. Dla tutejszych mieszkańców wojna ukazała swoje oblicze dopiero na początku 1945 r., kiedy to wojska Armii Czerwonej przekroczyły wschodnią granicę III Rzeszy wkraczając tym samym na obszar Śląska.

Zakończenie II wojny światowej przyniosło bezprecedensową decyzję o przesunięciu granic państwa polskiego, które na wschodzie straciło na rzecz ZSRR 47% swojego terytorium. Rekompensatę miały stanowić ziemie niemieckie: Śląsk, część Prus Wschodnich, Pomorza i Brandenburgii. Tym oto sposobem obszar Śląska po II wojnie światowej wszedł w skład państwa polskiego.