Krzyże

Krzyże drewniane

Pomiędzy Smolarnią a Dziedzicami

Na niemieckich mapach Messtischbatt krzyż ten widnieje już w 1883 r. Usytuowany jest w miejscu, gdzie przebiega ciągnąca się z północnego zachodu na południowy wschód granica administracyjna pomiędzy Smolarnią, a Dziedzicami. Obiekt ten stoi na działce (nieużytkowanym obecnie polu) należącej dawniej do rodziny Apostel.

Jedyna pisana współczesna informacja o obiekcie pochodzi z kroniki parafialnej, w której czytamy iż 30.09.1951 r. w miejscu tym poświęcono nowy krzyż, erygowany na gruncie gospodarza Emanuela Apostla (1886-1968). Zawieszony ówcześnie na szczycie krzyża korpus figury Jezusa Chrystusa namalowany został przez artystę-malarza Józefa Mitschkego, który w tym samym roku zajmował się pracami renowacyjnymi w racławickim kościele¹.

Serwitut – w polu

W źródłach kartograficznych obiekt ten widnieje już w 1883 r., a działka na której ówcześnie stał należała do rodziny Okon ze Smolarni. Jeszcze w okresie powojennym krzyż ten stał na rozdrożu dróg, gdyż w miejscu tym w kierunku północno-zachodnim biegła ścieżka leśna, tzw. Jamoweł Drōga będąca fragmentem Drōgi Niemodlinsky prowadzącej do tzw. Szpicy w Smolarni. Niektórzy z mieszkańców relacjonują, iż jeszcze do lat 60. XX w. ramiona krzyża skierowane były bardziej w kierunku południowym, tj. w stronę kościoła w Racławiczkach.

Współczesne źródła kronikarskie informują, iż 30.05.1946 r. w święto Wniebowstąpienia Pana Jezusa w miejscu starego, zniszczonego krzyża postawiono nową konstrukcję, która została poświęcona przez ówczesnego proboszcza – ks. Augustyna Borka (1891-1976). W tym czasie grunty, na których stał krzyż należały do gospodarza Antoniego Okonia ze Smolarni².

Jeszcze na początku obecnego wieku krzyż ten wykonany był z drzewa modrzewiowego. W 2006 r. z inicjatywy rodziny Pietruszka ze Smolarni postawiono nową konstrukcję, wykonaną z drzewa sosnowego. Do dzisiaj zachowała się także postać Jezusa Chrystusa, która wisiała na poprzedniej konstrukcji krzyża oraz metalowa tabliczka z łacińskim skrótem „INRI”, oznaczającym: IESVS NAZARENVS REX IVDÆORVM (Jezus Nazarejczyk Król Judei).

Serwitut – rodzina Różyczka

Krzyż drewniany usytuowany nieopodal miejsca, w którym przebiega umowna granica administracyjna pomiędzy Serwitutem i Racławiczkami, a faktyczna granica pomiędzy Smolarnią i Racławiczkami. Pierwsza konstrukcja postawiona została na początku XX w., a budowniczym krzyża był urodzony 28.01.1871 r. Johann Chowanietz. Na krzyżu pierwotnie umieszczona była, wykonana z blachy, postać Jezusa Chrystusa. W połowie lat 60. ubiegłego wieku krzyż uległ zniszczeniu i został rozebrany. Kilkadziesiąt lat później, w kwietniu 2007 r. wnuk nieżyjącego już Johanna – Piotr Różyczka – wykonał nowy, istniejący do dziś, wykonany z drzewa sosnowego krzyż. Wspomniany wyżej Johann był synem Franza i Agnes z domu Trzensimiech³, zmarł na gruźlicę w kwietniu 1905 r. w Siemianowicach Śląskich, gdzie pracował.

Krzyże kamienne

Smolarnia, ul. Opolska 21

Wybudowany na początku lat 70. XX w. przez Teklę Rogosz (1898-1979) ku uczczeniu pamięci zmarłej córki, urodzonej 9.09.1925 r. w Strzeleczkach – Hildegard, córki Augusta Rogoscha i Thekli z domu Niedzwiedz⁴. Korzenie rodziny Rogosch wywodzą się ze Smolarni i Dziedzic. W późniejszym czasie w/w małżeństwo zamieszkało w Strzeleczkach, po czym na przełomie lat 20. i 30. przeprowadziło się do Smolarni.

W czasie II wojny światowej Hildegard mieszkała w Berlinie i pracowała w jednym z tamtejszych sklepów. Zginęła 2.02.1945 r.⁵ podczas jednego z przeprowadzonych przez Aliantów bombardowań miasta. Jej ciała nigdy nie odnaleziono. Rodzina otrzymała jedynie listowną informację o śmierci córki wraz z potwierdzeniem identyfikacji jej zwłok.

Smolarnia, ul. Leśna 8

Wcześniej nieopodal obecnego obiektu, na wysokości ściany szczytowej stał wysoki drewniany krzyż, na którym wisiała, wykonana z blachy, postać Jezusa Chrystusa. Na przełomie lat 50. i 60. krzyż ten, ze względu na zły stan techniczny przewrócił się i w jego miejscu postawiono nową konstrukcję, którą wykonał stolarz Karol Weinkopf (1897-1963) ze Smolarni. Jednak ta już po kilku latach również uległa zniszczeniu. Dlatego też w około 1965 r. z inicjatywy Emilii Schmidt (1909-1993), mieszkanki domu przy którym stał krzyż, postawiono nowy, murowany postument, wykonany przez Franciszka Chowańca (1930-1993) z Racławiczek. Dopiero na początku obecnego wieku, podczas remontu domu, nowy właściciel przeniósł postument w obecne miejsce.

Na postumencie znajduje się napis w język łacińskim o treści: LAUDETUR JEZUS CHRYSTUS (Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus), a wysokość całej konstrukcji wynosi około 220 cm.

Serwitut 21

Postument o wysokości niespełna 3 metrów, postawiony bez konkretnej intencji w 1934 r. przez Franza Daniela (1889-1980) i jego żonę Juliannę z domu Hajduk (1897-1973). Pierwotnie na postumencie u podstawy samego krzyża znajdowały się dwie figurki: po lewej stronie – Matki Boskiej, a po prawej – Marii Magdaleny. Figurki te skradziono w około 2001 r.

Na postumencie znajduje się fragment tekstu z ewangelii św. Jana o treści: Siehe das Lamm Gottes, welches hinwegnimmt die Sünden der Welt (Oto baranek Boży, który gładzi grzechy świata) oraz napis informujący o tym, kto ufundował krzyż – Errichtet von Franz u. Julie Daniel (wzniesiony przez Franza i Julię Danielów).

Serwitut 12

Wybudowany w I połowie lat 40. ubiegłego wieku na cześć zmarłego na II wojnie światowej Otto Globischa, syna Rochusa (1891-1944) i Magdaleny z domu Pietruschka (1896-1961). Otto urodził się 16.05.1921 r. Zmarł 31.10.1941 r. kiedy podczas czyszczenia broni został przypadkowo postrzelony przez swojego kompana z oddziału. Mimo udzielonej mu w wojskowym lazarecie pomocy, zmarł. Pochowano go w miejscowości Czudowo w zachodniej części dzisiejszej Rosji. Po śmierci Rochusa jego rodzice chcieli pojechać na Wschód, aby sprowadzić do domu zwłoki syna i tutaj go pochować. Jednak w międzyczasie dotarła do nich informacja, iż nie będą oni mieli możliwości sprawdzenia zawartości trumny przed transportem, a co za tym idzie przy ewentualnym pochówku nie byli by oni pewni czy sprowadzą do kraju ciało swojego syna, czy też innego żołnierza. Dlatego też zrezygnowali z tego zamiaru.

Na postumencie znajduje się napis o treści: Zum Andenken an unseren lieben Sohn Otto Globisch (Ku pamięci naszego ukochanego syna Otto Globischa) oraz fragment ewangelii św. Jana – Ich bin die Auferstehung und das Leben. Wer an mich glaubt, wird leben wenn er auch gestorben ist. Joh. 11.25 (Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie). Jeszcze na początku 1945 r. na krzyżu umieszczona była fotografia Otta, w niemieckim mundurze, która została usunięta jakiś czas przed wkroczeniem do wioski wojsk Armii Czerwonej.

Serwitut 2

Postument wybudowano w 1966 r. z inicjatywy Alojzego Różyczki, jako wotum dziękczynne za szczęśliwy powrót do zdrowia. Pomysł postawienia krzyża powstał w okresie, kiedy Alojzy przez dosyć długi czas borykał się z problemami zdrowotnymi i – jak sam opowiadał – nie wierzył w to, że uda mu się wyjść z nich cało. Podczas jednego z pobytów w szpitalu, przyrzekł sobie, że jeśli uda mu się wyzdrowieć, to jako wotum dziękczynne obok domu postawi murowany krzyż. I tak też uczynił.

Budowę postumentu ufundowali jego rodzice: Paweł (1897-1982) i Maria z domu Chowanietz (1898-1985). Na krzyżu znajduje się tablica z napisem o treści: KTO WIERZY WE MNIE ŻYĆ BĘDZIE NA WIEKI.