Krzyże drewniane
Pomiędzy Smolarnią a Dziedzicami
Na niemieckich mapach Messtischbatt krzyż ten widnieje już w 1883 r. Usytuowany jest w miejscu, gdzie przebiega ciągnąca się z północnego zachodu na południowy wschód granica administracyjna pomiędzy Smolarnią, a Dziedzicami. Obiekt ten stoi na działce (nieużytkowanym obecnie polu) należącej dawniej do rodziny Apostel.
Jedyna pisana współczesna informacja o obiekcie pochodzi z kroniki parafialnej, w której czytamy iż 30.09.1951 r. w miejscu tym poświęcono nowy krzyż, erygowany na gruncie gospodarza Emanuela Apostla (1886-1968). Zawieszony ówcześnie na szczycie krzyża korpus figury Jezusa Chrystusa namalowany został przez artystę-malarza Józefa Mitschkego, który w tym samym roku zajmował się pracami renowacyjnymi w racławickim kościele1.
Serwitut – w polu
W źródłach kartograficznych obiekt ten widnieje już w 1883 r., a działka na której ówcześnie stał należała do rodziny Okon ze Smolarni. Jeszcze w okresie powojennym krzyż ten stał na rozdrożu dróg, gdyż w miejscu tym w kierunku północno-zachodnim biegła ścieżka leśna, tzw. Jamoweł Drōga będąca fragmentem Drōgi Niemodlinsky prowadzącej do tzw. Szpicy w Smolarni. Niektórzy z mieszkańców relacjonują, iż jeszcze do lat 60. XX w. ramiona krzyża skierowane były bardziej w kierunku południowym, tj. w stronę kościoła w Racławiczkach.
Współczesne źródła kronikarskie informują, iż 30.05.1946 r. w święto Wniebowstąpienia Pana Jezusa w miejscu starego, zniszczonego krzyża postawiono nową konstrukcję, która została poświęcona przez ówczesnego proboszcza – ks. Augustyna Borka (1891-1976). W tym czasie grunty, na których stał krzyż należały do gospodarza Antoniego Okonia ze Smolarni2.
Jeszcze na początku obecnego wieku krzyż ten wykonany był z drzewa modrzewiowego. W 2006 r. z inicjatywy rodziny Pietruszka ze Smolarni postawiono nową konstrukcję, wykonaną z drzewa sosnowego. Do dzisiaj zachowała się także postać Jezusa Chrystusa, która wisiała na poprzedniej konstrukcji krzyża oraz metalowa tabliczka z łacińskim skrótem „INRI”, oznaczającym: IESVS NAZARENVS REX IVDÆORVM (Jezus Nazarejczyk Król Judei).
Serwitut – rodzina Różyczka
Krzyż drewniany usytuowany nieopodal miejsca, w którym przebiega umowna granica administracyjna pomiędzy Serwitutem i Racławiczkami, a faktyczna granica pomiędzy Smolarnią i Racławiczkami. Pierwsza konstrukcja postawiona została na początku XX w., a budowniczym krzyża był urodzony 28.01.1871 r. Johann Chowanietz. Na krzyżu pierwotnie umieszczona była, wykonana z blachy, postać Jezusa Chrystusa. W połowie lat 60. ubiegłego wieku krzyż uległ zniszczeniu i został rozebrany. Kilkadziesiąt lat później, w kwietniu 2007 r. wnuk nieżyjącego już Johanna – Piotr Różyczka – wykonał nowy, istniejący do dziś, wykonany z drzewa sosnowego krzyż. Wspomniany wyżej Johann był synem Franza i Agnes z domu Trzensimiech3, zmarł na gruźlicę w kwietniu 1905 r. w Siemianowicach Śląskich, gdzie pracował.
Krzyże kamienne
Smolarnia, ul. Opolska 21
Wybudowany na początku lat 70. XX w. przez Teklę Rogosz (1898-1979) ku uczczeniu pamięci zmarłej córki, urodzonej 9.09.1925 r. w Strzeleczkach – Hildegard, córki Augusta Rogoscha i Thekli z domu Niedzwiedz4. Korzenie rodziny Rogosch wywodzą się ze Smolarni i Dziedzic. W późniejszym czasie w/w małżeństwo zamieszkało w Strzeleczkach, po czym na przełomie lat 20. i 30. przeprowadziło się do Smolarni.
W czasie II wojny światowej Hildegard mieszkała w Berlinie i pracowała w jednym z tamtejszych sklepów. Zginęła 2.02.1945 r.5 podczas jednego z przeprowadzonych przez Aliantów bombardowań miasta. Jej ciała nigdy nie odnaleziono. Rodzina otrzymała jedynie listowną informację o śmierci córki wraz z potwierdzeniem identyfikacji jej zwłok.

Smolarnia, ul. Leśna 8
Wcześniej nieopodal obecnego obiektu, na wysokości ściany szczytowej stał wysoki drewniany krzyż, na którym wisiała, wykonana z blachy, postać Jezusa Chrystusa. Na przełomie lat 50. i 60. krzyż ten, ze względu na zły stan techniczny przewrócił się i w jego miejscu postawiono nową konstrukcję, którą wykonał stolarz Karol Weinkopf (1897-1963) ze Smolarni. Jednak ta już po kilku latach również uległa zniszczeniu. Dlatego też w około 1965 r. z inicjatywy Emilii Schmidt (1909-1993), mieszkanki domu przy którym stał krzyż, postawiono nowy, murowany postument, wykonany przez Franciszka Chowańca (1930-1993) z Racławiczek. Dopiero na początku obecnego wieku, podczas remontu domu, nowy właściciel przeniósł postument w obecne miejsce.
Na postumencie znajduje się napis w język łacińskim o treści: LAUDETUR JEZUS CHRYSTUS (Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus), a wysokość całej konstrukcji wynosi około 220 cm.

Serwitut 21
Postument o wysokości niespełna 3 metrów, postawiony bez konkretnej intencji w 1934 r. przez Franza Daniela (1889-1980) i jego żonę Juliannę z domu Hajduk (1897-1973). Pierwotnie na postumencie u podstawy samego krzyża znajdowały się dwie figurki: po lewej stronie – Matki Boskiej, a po prawej – Marii Magdaleny. Figurki te skradziono w około 2001 r.
Na postumencie znajduje się fragment tekstu z ewangelii św. Jana o treści: Siehe das Lamm Gottes, welches hinwegnimmt die Sünden der Welt (Oto baranek Boży, który gładzi grzechy świata) oraz napis informujący o tym, kto ufundował krzyż – Errichtet von Franz u. Julie Daniel (wzniesiony przez Franza i Julię Danielów).
Serwitut 12

Na postumencie znajduje się napis o treści: Zum Andenken an unseren lieben Sohn Otto Globisch (Ku pamięci naszego ukochanego syna Otto Globischa) oraz fragment ewangelii św. Jana – Ich bin die Auferstehung und das Leben. Wer an mich glaubt, wird leben wenn er auch gestorben ist. Joh. 11.25 (Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie). Jeszcze na początku 1945 r. na krzyżu umieszczona była fotografia Otta, w niemieckim mundurze, która została usunięta jakiś czas przed wkroczeniem do wioski wojsk Armii Czerwonej.
Serwitut 2
Postument wybudowano w 1966 r. z inicjatywy Alojzego Różyczki, jako wotum dziękczynne za szczęśliwy powrót do zdrowia. Pomysł postawienia krzyża powstał w okresie, kiedy Alojzy przez dosyć długi czas borykał się z problemami zdrowotnymi i – jak sam opowiadał – nie wierzył w to, że uda mu się wyjść z nich cało. Podczas jednego z pobytów w szpitalu, przyrzekł sobie, że jeśli uda mu się wyzdrowieć, to jako wotum dziękczynne obok domu postawi murowany krzyż. I tak też uczynił.
Budowę postumentu ufundowali jego rodzice: Paweł (1897-1982) i Maria z domu Chowanietz (1898-1985). Na krzyżu znajduje się tablica z napisem o treści: KTO WIERZY WE MNIE ŻYĆ BĘDZIE NA WIEKI.

- Kronika parafii Racławiczki, tom I, s. 137. ↩
- Kronika parafii Racławiczki, tom I, s. 117 ↩
- Taka forma pisowni nazwiska w parafialnych księgach chrztów występuje jedynie w roku, w którym urodził się Franz – 1871. W latach 1858, 1860 i 1865 można spotkać się z pisownią – Trzęśimiech, w 1868 r. – Tręnsimiech, a w 1875 r. – Trensimiech. ↩
- W niektórych dokumentach nazwisko to pisane jest jako Niedgwiedz ↩
- W monografii Smolarnia – 350 lat historii, 2014, s. 243 podano, iż Hildegard zginęła w roku 1944. W międzyczasie jednak odnaleziono dokumenty, dzięki którym udało się pozyskać nowe informacje ↩